Şap Hastalığı Yetiştiricileri Zora Soktu: 4 Milyar Dolarlık Kayıp ve Borç Erteleme Talebi

Şap hastalığı, Türkiye hayvancılığında 4 milyar dolarlık zarara yol açtı; üreticiler Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerinden kredi borçlarının faizsiz ertelenmesini talep ediyor.

Hastalığın Kapsamlı Ekonomik Etkisi

ADSYB Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Sedat Güngör, ülke genelinde etkili olan şap vakalarının “yaklaşık 4 milyar dolar” zarara neden olduğunu belirtti. Bu rakam, hayvancılık sektörünün yıllık brüt üretim değerinin %12’sine tekabül ediyor ve kırsal ekonomide büyük bir şok etkisi yaratıyor.

“Hastalık nedeniyle oluşan kaybın içinde özellikle yetiştiricileri etkileyen; et üretim kaybı, süt verimindeki düşüş, tedavi ve ilaç giderleri ile buzağı ölümleri toplamda 3,62 milyar dolarlık bir zarar oluşturdu.” ifadesi raporda vurgulanıyor. Bu kayıpların %70’i doğrudan küçük ölçekli aile işletmelerine ait; çoğu üreticinin yıllık cirosu 150 000 USD’nin altında.

Virüsün Yayılım Dinamikleri

Şap virüsü, 2025 yılının başında komşu ülkelerden sınır geçişleri, hayvan hareketliliği ve yabani çift tırnaklı türler aracılığıyla hızla Türkiye’nin doğu sınırına girdi. Virüsün bulaşıcılık oranı %95 olarak tespit edildi; bu da karantina tedbirlerinin sıkı uygulanmasını zorunlu kılıyor.

Üreticilerin Karşılaştığı Çok Katmanlı Kriz

“Sahadan gelen bilgiler, şap salgınının özellikle süt ve et üretimiyle geçimini sağlayan aile işletmelerini derinden etkilediğini gösteriyor.” Güngör, bu ailelerin %85’inin gelir kaybı nedeniyle borçlarını ödeyemediğini ve nakit akışının neredeyse tamamen durduğunu belirtti. Bu durum, kırsal işsizlik ve gıda güvencesi riskini artırıyor.

Devletin Önceki Destek Mekanizmaları ve Şimdi Ne Bekleniyor?

Geçtiğimiz yıl meydana gelen don afetinde devlet, üreticilere doğrudan gelir kaybı desteği sağladı; benzer bir yaklaşımın şap salgını için de hayati olduğu vurgulandı. Uzmanlar, “Şap salgını, mücbir sebep ve doğal afet benzeri bir durum olarak değerlendirilmelidir.” diyor ve kredi faizlerinin en az bir yıl süreyle ertelenmesini öneriyor.

Kredi Erteleme Talebi ve Detaylı Öneriler

ADSYB, Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri’ne şu adımları talep ediyor:
– Borçların faizsiz bir yıl süreyle ertelenmesi
– Şap çıkan işletmelerde süt ve et verim kayıplarının devlet tarafından karşılanması
– Tedavi, ilaç ve buzağı kayıplarının doğrudan destek kapsamına alınması
– Bölgesel destek paketlerinin kriterlerden bağımsız olarak tüm etkilenen işletmelere hızlı dağıtılması

Uzun Vadeli Stratejik Görünüm

Uzmanlar, şap hastalığının tekrarlanmaması için biyo‑güvenlik altyapısının güçlendirilmesi, aşı üretim kapasitesinin artırılması ve hayvan hareketliliği kayıt sistemlerinin dijitalleştirilmesi gerektiğini vurguluyor. Bu adımlar, “Ülkemizin hayvansal üretimi, kırsal istihdamı ve gıda güvencesi açısından stratejik öneme sahip” ifadesini destekliyor.

Son Söz

Şap hastalığı, sadece hayvan sağlığını tehdit etmekle kalmıyor; aynı zamanda milyonlarca çiftçinin geçim kaynağını sarsıyor. Kredi erteleme ve kapsamlı destek paketlerinin hızlıca hayata geçirilmesi, sektörün çökmesini önleyerek Türkiye’nin hayvancılık istikrarını koruyacaktır.