2024’te Eğitim Harcamaları Yüzde 94,6 Arttı

TÜİK verilerine göre 2024 yılında Türkiye’nin eğitim harcamaları yüzde 94,6 artarak 2,2 trilyon TL’ye ulaştı; öğrenci başına harcama 100 bin TL seviyesine yükseldi.

Eğitim Bütçesinde Neredeyse Katlanma

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2024 yılı için açıklanan verilere göre, toplam eğitim harcamaları bir önceki yıla kıyasla %94,6 artış göstererek 2 trilyon 200 milyar 338 milyon TLye ulaştı. Bu rakam, 2023’teki 1,13 trilyon TL seviyesinin neredeyse iki katına denk geliyor ve ülkenin kamu bütçesindeki en büyük artışlardan biri olarak kayıtlara geçti.

Kaynak: TÜİK

Harcamaların en hızlı yükseldiği alanlar ilkokul ve ortaokul seviyeleri oldu; bu iki eğitim kademesi %99 oranında artış gösterdi. Özellikle kırsal bölgelerdeki yeni okul inşaatları, dijital altyapı yatırımları ve öğretmen kadrolarının genişletilmesi, bu artışın başlıca itici güçleri olarak öne çıktı.

Eğitim harcamalarının gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) içindeki payı da 2023’te %4,2 iken, 2024’te %4,9 oldu. Devlet bütçesindeki bu artış, eğitim politikasının önceliklendirilmesinin bir göstergesi olarak yorumlanıyor. Aynı dönemde, devlet eğitim harcamalarının GSYİH içindeki payı %3,5’ten %4’e yükseldi.

Hizmet sunucuları bazında dağılım ise ilginç bir tablo ortaya koyuyor. Devlet kurumları tarafından yapılan harcamaların %33,4’ü yükseköğretime, %21,3’ü ortaöğretime ayrıldı. Özel eğitim kurumları ise bütçelerinin %42,2’sini yükseköğretime, %32’sini ise ortaöğretime yönlendirdi. Bu durum, yükseköğretim kurumlarının hem kamu hem de özel sektör tarafından daha fazla kaynak çektiğini gösteriyor.

Öğrenci başına düşen harcama ise 2023 yılında 49 045 TL iken, 2024 yılında 100 307 TLye çıktı. Yükseköğretim seviyesinde ise bu tutar 165 467 TL’ye ulaşarak, en yüksek harcama seviyesini temsil etti. Dolar bazında ise harcama %48,1 artarak 3 053 USD’ye yükseldi.

Uzmanlar, bu dramatik artışın birden fazla faktöre bağlı olduğunu belirtiyor. Öncelikle, nüfusun gençleşmesi ve öğrenci sayısındaki artış, altyapı ve personel ihtiyacını zorunlu kılıyor. İkinci olarak, enflasyonun yüksek seyri ve döviz kurlarındaki dalgalanmalar, eğitim materyali ve teknoloji maliyetlerini artırıyor. Üçüncü olarak, hükümetin “2030 Eğitim Vizyonu” çerçevesinde belirlediği kalite ve erişim hedefleri, bütçede büyük bir artışa zemin hazırladı.

Uluslararası bir perspektiften bakıldığında, Türkiye’nin eğitim harcamaları GSYİH oranı bakımından OECD ortalamasının (yaklaşık %4,5) üzerinde seyrediyor. Ancak harcamaların etkin kullanımı, öğrenci başarıları ve mezun istihdam oranları gibi göstergelerle ölçülmeli; sadece harcama miktarı değil, kalite odaklı yatırımlar da göz önünde bulundurulmalı.

Gelecek yıllara bakıldığında, 2025 bütçesinde eğitim harcamalarının daha da artması öngörülüyor. Hükümet, özellikle dijital eğitim platformları, mesleki ve teknik eğitim (MEB) programları ve üniversite araştırma altyapısı için ek fonlar ayırma planı açıklamıştı. Ancak, bu artışın sürdürülebilirliği, kamu maliyesi dengesi ve enflasyon baskısı gibi makroekonomik faktörlerle yakından ilişkilidir.

Sonuç olarak, 2024 yılı eğitim harcamalarındaki %94,6’lık artış, Türkiye’nin eğitim sistemine verdiği önemin bir göstergesi olsa da, kaynakların verimli dağıtımı, kalite ölçütleri ve uzun vadeli stratejik planlamanın önemi de aynı ölçüde artmaktadır.