Kızıldeniz Türleri Akdeniz’de Yayılıyor: İklim Değişikliği ve Ekonomi Üzerindeki Etkileri

Kızıldeniz Türlerinin Akdeniz'e Yayılımı

Akdeniz Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Gökoğlu, son yıllarda Akdeniz kıyılarında Kızıldeniz’e özgü balık türlerinin sayısının gözle görülür biçimde arttığını belirtti. "Kızıldeniz balıklarının Akdeniz'de hakim olmaya başlaması, bölgenin iklimsel yapısında köklü bir değişime işaret ediyor" diyerek konunun ciddiyetine dikkat çekti.

Küresel Isınmanın Etkileri ve Göçün Hızlanması

Gökoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, küresel ısınmanın devam etmesiyle Kızıldeniz'den Akdeniz'e göçün yalnızca hızlandığını, tropikal türlerin sıcak su arayışıyla kuzeye doğru ilerlediğini söyledi. Su sıcaklığı ve gün uzunluğunun üreme döngülerindeki rolüne değinen uzman, "Yüksek su sıcaklıkları, deniz canlılarının üreme dönemlerinde sapmalara yol açıyor ve bu da yeni türlerin yerleşimini kolaylaştırıyor" ifadelerini kullandı.

Yeni Türlerin Ekonomik Potansiyeli

Gökoğlu, Kızıldeniz türlerinin hâlen ekonomik olarak değerlendirilmediğini vurgulayarak, bu balıkların ve diğer deniz canlılarının derilerinden "süs eşyası, çanta, takı" üretilebileceğini, etlerinden ise yeni gıda ürünleri geliştirilebileceğini belirtti. Örneğin balon balığının derisi oldukça dayanıklı; bu özellik, yüksek katma değerli el sanatları ve moda endüstrileri için bir fırsat sunuyor.

Yerel Türler Üzerindeki Riskler

Yeni gelen Kızıldeniz balıkları, güçlü rekabet avantajları sayesinde yerli balıkların yaşam alanlarını daraltıyor. Gökoğlu, "Bu güçlü türler, besin zincirinde yerli türlerle aynı kaynakları paylaşarak onların nüfuslarını azaltıyor" diyerek ekosistemde olası dengesizliklere işaret etti. Özellikle Marmara, Ege ve Karadeniz gibi daha soğuk sularda, lagos/orfoz ve mavi yengeç gibi yerli türlerin baskı altında kalabileceği uyarısında bulundu.

Balıkçılar Üzerindeki Ekstra Yük

Prof. Dr. Gökoğlu, yeni türlerin balıkçılık sektörüne de olumsuz etkileri olduğunu belirtti. Bazı Kızıldeniz balıkları, balıkçı ağlarına takılarak hem ağların hem de yakalanan diğer canlıların zarar görmesine neden oluyor; ayrıca bazı türlerin dikenli yapısı, balıkçıların ellerine yaralanma riskini artırıyor. Bu durum, balıkçılar için ek bir maliyet ve güvenlik sorunu yaratıyor.

Devletin bu yeni türlere yönelik destek programları olduğu, balıkçının mağduriyetini hafifletmek üzere tazminat ve eğitim projelerinin hayata geçirildiği hatırlatıldı. Ancak Gökoğlu, "Suları soğutamayacağımız sürece bu göçler devam edecek. Isınmayı durdurmak için fosil yakıtlardan vazgeçmeli, ormanlaştırma ve yenilenebilir enerji yatırımlarını artırmalıyız" diyerek iklim politikalarının önemine değindi.

Gelecek İçin Öneriler ve Araştırma İhtiyacı

Uzman, Kızıldeniz türlerinin ekonomik değerlerinin tam olarak ortaya konulabilmesi için kapsamlı araştırmaların yapılması gerektiğini vurguladı. Deri, et ve diğer yan ürünlerin pazarlanabilirliği, sürdürülebilir avlanma yöntemleri ve ekosistem üzerindeki uzun vadeli etkiler üzerine multidisipliner çalışmaların acilen başlatılması gerektiğini ifade etti. Bu çerçevede, üniversiteler, araştırma kurumları ve kamu‑özel iş birliklerinin güçlendirilmesi öneriliyor.