Nijde’nin Son Kalay Ustası: 70 Yılın Hikayesi

84 yaşındaki Mehmet Kaya, 70 yıldır Nijde’nin dar sokaklarında bakır kapları kalaylayarak geleneksel bir zanaatı yaşatıyor; ancak modern mutfak malzemelerinin yaygınlaşmasıyla bu eski meslek nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya.

Nijde’nin Kalaycılık Tarihine Kısa Bir Bakış

Kala Mahallesi’nde nesiller boyu süren kala ustalığı, Osmanlı döneminden bu yana evlerde kullanılan bakır tencere, tava ve süs eşyalarının korunmasında kritik bir rol oynamıştır. “Önce tavlanır, ilaçlanır, yıkanır ve doğrultulur. Ondan sonra kalaylama işlemine geçilir.” diyerek anlatan ustamız, bu sürecin hem zahmetli hem de el işçiliğine dayalı olduğunu vurguluyor.

Mehmet Kaya’nın 70 Yıllık Serüveni

Mehmet Kaya, 14 yaşında ustasının yanında çıraklık yaparak kalaycılık mesleğine adım attı. 1970’lerin ortalarında, bakır çelikten üretilen mutfak gereçleri hâlâ evlerin vazgeçilmeziyken, kalaylama işlemi hem estetik hem de koruyucu bir işlev üstleniyordu. “Eskiden kalaycılık çok güzeldi. İlgi vardı, güzel evlere gider, işlerdik.” diyor Kaya. 70 yıl boyunca aynı teknik ve malzemelerle çalıştığını belirten usta, “Teknoloji ne kadar ilerlerse ilerlesin, bizim kullandığımız yöntemler değişmedi.” şeklinde ekliyor.

Modern Değişim ve Zanaatın Karanlık Gölgesi

Son yıllarda, krom, alüminyum ve teflon kaplı tencerelerin pazara hâkim olması, kalaycılık işini tehdit etmeye başladı. Kaya, “Krom, alüminyum ve teflon tavalar çıkınca meslek yok olmaya başladı. Bakır da eskisi gibi değil.” diyerek bu dönüşümü özetliyor. Ayrıca, genç neslin bu zanaata ilgi göstermemesi ve çıraklık eksikliği, ustanın en büyük endişelerinden biri.

Ustalığın Son Nefesi ve Gelecek Umudu

Mehmet Kaya, “Ben de ölürsem bu iş tamamen biter” sözleriyle, mesleğinin geleceği konusunda karamsar bir tablo çizerken, aynı zamanda “Yaşatmaya çalıştığım bu zanaat, bir gün yeniden ilgi görürse çok mutlu olurum.” diyerek umut da taşıyor. Nijde sakinleri, Kaya’nın atölyesini ziyarete geldikçe, kalaycılığın sadece bir iş olmadığını, aynı zamanda bir kültür mirası olduğunu hatırlıyorlar.

Yerel Toplumun Desteği ve Koruma Çabaları

Yerel belediye ve kültür dernekleri, bu tür tehdit altındaki meslekleri korumak için çıraklık programları ve farkındalık kampanyaları düzenlemeyi planlıyor. Uzmanlar, geleneksel zanaatların turizme ve yerel ekonomiye katkı sağlayabileceğini belirterek, “Kalaycılık gibi el sanatları, kültürel kimliğimizin bir parçasıdır ve korunmalıdır.” diyorlar.

Bu eşsiz hikâye, Nijde’nin tarihine, insanına ve geleceğine ışık tutarken, aynı zamanda modernleşmenin geleneksel değerlerle nasıl çatıştığını da gözler önüne seriyor.