Asırlık Su Değirmeni Gelenekleri Yaşatıyor

Erzurum’un Tortum ilçesindeki asırlık su değirmeni, eski milli güreşçi Ali Koçak’ın özverisiyle hem tarihî bir miras hem de yerel halk için geçim kaynağı olmayı sürdürüyor.

Değirmenin Köklü Tarihi

Pehlivanlı Mahallesi (eski adıyla Serdebe) sınırları içinde yer alan bu su değirmeni, 19. yüzyılın ortalarına tarihleniyor. Su gücünün sunduğu doğal enerji sayesinde buğday ve mısır gibi temel tarım ürünleri, nesilden nesile aynı yöntemle öğütülerek bölge mutfağının temel taşını oluşturmuş. Yapının taş duvarları, ahşap çarkları ve taş tekerlekleri, zamanın ötesinde bir mühendislik mirası olarak günümüzde hâlâ işlevini koruyor.

Ali Koçak ve Değirmenin Yeniden Canlanışı

Değirmenin günümüzdeki sahibi, eski milli güreşçi Ali Koçak’dır. Ailesinden üç nesil boyunca süregelen bu miras, Koçak’ın 1980’lerde geçirdiği trafik kazası sonrasında engelli olmasına rağmen vazgeçmeden koruma ve geliştirme çabaları ile yaşatılıyor. Koçak, “Bu değirmen sadece bir iş yeri değil, ailemizin tarihidir” diyerek, yerel toplulukla ortak bir sorumluluk bilinci geliştirmiş. Değirmenin su kanalı düzenli olarak bakımı yapılmakta, taş çarkların yağlanması ve ahşap parçaların onarımı haftalık olarak gerçekleştiriliyor.

Geleneksel Üretim ve Lezzet

Erzurum’un dört bir yanından getirilen buğday ve mısır, hâlâ aynı su gücüyle çalışan değirmende özenle öğütülüyor. Geleneksel yöntemle elde edilen un, bölge halkı arasında “su değirmeni unu” olarak adlandırılıyor ve ekmeğin, mantının, hatta yöresel tatlıların lezzetinde fark yaratıyor. Bu un, özellikle organik ve doğal ürün arayan şehirli ziyaretçiler arasında büyük ilgi görüyor; birçok kafe ve restoran, menülerinde bu unla hazırlanan ürünleri öne çıkarıyor.

Alabalık Tesisleri ve Ekoturizm

Değirmenin bulunduğu su yolu, aynı zamanda alabalık çiftliği olarak da işletiliyor. Ziyaretçiler, suyun serinliğinde yürüyüş yaparken, taze yakalanmış alabalıkları doğal ortamında tatma fırsatı buluyor. Koçak, bu tesisi “değirmenin bir uzantısı” olarak nitelendirerek, hem yerel ekonomiyi canlandırmayı hem de doğal yaşam alanını korumayı hedefliyor. Bölgeye gelen turistik gruplar, hem tarihî değirmeni görmek hem hem de balık tutma atölyelerine katılmak için birkaç saatlik turlar düzenliyor.

Su gücüyle çalışan bu asırlık yapı, Pehlivanlı Mahallesi’nde geçmişle bugünü bir araya getiriyor; bir yandan tarihe tanıklık ederken, diğer yandan gelenekleri ve yerel kalkınmayı yaşatmaya devam ediyor.