Avrupa’da büyük skandal: Kanser riski taşıyan donörden 200 çocuk dünyaya geldi

Avrupa’da 14 ülkeyi kapsayan büyük bir sağlık skandalı ortaya çıktı. Kanser gelişimini engelleyen TP53 geninde ölümcül bir mutasyon taşıyan bir sperm donöründen yaklaşık 200 çocuğun dünyaya geldiği tespit edildi. Avrupa Yayın Birliği (EBU) öncülüğünde yürütülen soruşturma, vakaların kıta geneline yayıldığını ve bazı çocukların şimdiden hayatını kaybettiğini ortaya çıkardı.

Skandalın Kapsamı ve İlk Belirlenmesi

Avrupa genelinde yüzlerce aile, uzun yıllar boyunca görünmez bir tehlikenin içinde olduklarını ancak son dönemde ortaya çıkan bilimsel verilerle öğrendiler. Soruşturma, Danimarka merkezli European Sperm Bank (ESB)‘in yıllar içinde aynı donörden alınan sperm örneklerini kontrolsüz bir biçimde kullandığını ortaya koydu.

Donörün Profilı ve Mutasyonun Keşfi

Donör, sağlıklı görünmesi ve tüm rutin tıbbi testleri geçmesi sayesinde uzun yıllar bağışta bulunmuştu. Ancak 2024’ün ortalarında TP53 geninde ölümcül bir mutasyon tespit edildiğinde, bağışları aniden durduruldu. Maalesef, o tarihe kadar yaklaşık 200 çocuğun doğumuna sebep olmuştu.

Bu mutasyonu miras alan çocuklarda Li‑Fraumeni Sendromu gelişiyor; uzmanlar yaşam boyu kansere yakalanma riskinin %90’a kadar çıkabildiğini ve çocukluk çağı tümörleri, beyin tümörleri, kemik kanserleri gibi agresif kanser türlerinin sık görüldüğünü belirtiyor.

Coğrafi Yayılım ve Etkilenen Ülkeler

Doğumlar Danimarka, Belçika, İspanya, Yunanistan ve Almanya gibi ülkelerde gerçekleşti. Ayrıca İrlanda, Polonya, Arnavutluk ve Kosova‘da da sperm satışı yapıldığı bildirildi. İsveç’ten çok sayıda kadın da bu donörü kullanarak tedavi gördü; Birleşik Krallık’a resmi bir satış yapılmamış olsa da, bazı İngiliz kadınların Danimarka’da tedavi gördükleri doğrulandı.

Rapor Sonuçları ve Şok Edici İstatistikler

2024 sonunda yayımlanan kapsamlı rapora göre:

• Toplam 67 çocuk incelendi.
• Bu çocukların 23’ünde mutasyon tespit edildi.
• 10 çocuğa şimdiden kanser teşhisi konuldu.

Raporda ayrıca, mutasyonun mevcut tarama yöntemleriyle tespit edilmesinin imkânsız olduğu ve bu yüzden ailelerin çoğunun ne yazık ki durumu fark edemediği vurgulandı.

ESB’nin Açıklamaları ve Kamuoyu Tepkisi

European Sperm Bank, ailelere “en derin taziyelerini” iletirken, mutasyonun mevcut testlerle keşfedilemeyeceği gerekçesini savundu. Bunun üzerine Avrupa Sağlık Bakanları Toplantısı, sperm bankacılığı ve genetik tarama protokollerinin yeniden gözden geçirilmesi çağrısında bulundu.

Uzman Görüşleri ve Gelecek Adımlar

Genetik uzmanları, TP53 gibi kritik genlerin taranmasının zorunlu kılınması ve bağışçıların hayat boyu izlenmesi gerektiğini vurguluyor. Ayrıca, etkilenen çocukların erken tanı ve sıkı takip programlarına alınması, yaşam kalitelerinin artırılması açısından hayati önem taşıyor.

Bu skandal, Avrupa’da üreme sağlığı politikalarının ve etik denetim mekanizmalarının ne kadar kırılgan olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi.