Çernobil Reaktörü Kalkanı Kritik Hasar Aldı: IAEA Acil Onarım Çağrısı

IAEA, Çernobil’deki koruyucu kalkanın hasar gördüğünü ve onarıma ihtiyaç olduğunu bildirdi.

Koruyucu Kalkanın Durumu ve Saldırı Detayları

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na (IAEA) göre, Ukrayna’daki Çernobil nükleer reaktörünü çevreleyen koruyucu kalkan, bu yılın başlarında gerçekleşen bir insansız hava aracı (İHA) saldırısının ardından artık ana koruma işlevini yerine getiremiyor.

Denetçiler, kalkanın dış çelik kabuğunda yangına yol açan bir kıvılcım oluştuğunu ve bu durumun yapının yük taşıyan çelik iskeletinde çatlaklar oluşturduğunu rapor etti.

Bu saldırı, Rusya’nın Ukrayna enerji altyapısına yönelik geniş çaplı hava operasyonları çerçevesinde gerçekleşti ve Çernobil bölgesine özgü bir hedef olarak seçildi.

IAEA’nın Değerlendirmesi ve Acil Çözüm Talebi

Birleşmiş Milletler gözlemci kurumundan denetçiler, 1986 nükleer felaketinin yaşandığı bölgeye inşa edilen devasa yapının “sınırlama kabiliyeti de dahil olmak üzere temel güvenlik işlevlerini” kaybettiğini tespit etti.

IAEA, nükleer sığınağın “daha fazla bozulmasını önlemek” için onarımların “zorunlu” olduğunu belirtti. Genel Direktör Rafael Grossi, “Daha fazla yıpranmayı önlemek ve uzun vadeli nükleer güvenliği sağlamak için zamanında ve kapsamlı bir restorasyon şart” dedi.

Uzman Görüşleri: Gerçek Tehlike Ne?

Çevre uzmanı Jim Smith, BBC’ye verdiği demeçte, “Paniğe neden olacak bir durum yok. En büyük risk, koruyucu kalkanın altında biriken radyoaktif toz” şeklinde konuştu.

İngiltere’deki Portsmouth Üniversitesi’nden Prof. Smith, “Kirletici tozun kalın beton lahit içinde tutulması nedeniyle risk düşük” diye ekledi. Ancak uzmanlar, lahitin 30 yıllık ömrünün aşılmış olduğunu ve yeni bir koruyucu kabuk ihtiyacının kaçınılmaz olduğunu vurguluyor.

Geçmişteki Çernobil Kapsamı ve Bugünkü Risk

1986 patlaması, havaya yayılan radyoaktif madde sayesinde Avrupa genelinde halk sağlığı acil durumuna yol açmıştı. Sovyetler Birliği, reaktörün üzerine dev bir “lahit” inşa etti; bu yapı, radyoaktif maddeyi sonraki 100 yıl boyunca sızdırmamak için tasarlanmıştı.

Lahit, sadece 30 yıl dayanacak şekilde planlanmıştı ve bu sürenin sonunda **koruyucu kabuğun yenilenmesi** kritik bir gereklilik haline gelmişti. IAEA’nın geçen hafta gönderdiği ekip, drone saldırısı sonucu “ciddi hasar” gören tesisin güvenlik değerlendirmesini tamamladı ve yapının kritik bölümlerinde kalıcı bir hasar olmadığını, sadece çatıda bazı onarımların yapıldığını bildirdi.

Gelecek İçin Risk ve Önlemler

IAEA, Çernobil’in yanı sıra nükleer güvenlik ve emniyetle bağlantılı elektrik trafo merkezlerini de denetliyor. Grossi, “Bu altyapı, tüm nükleer santrallerin reaktör soğutması ve diğer güvenlik sistemleri için gerekli elektriği sağlamak açısından vazgeçilmez” dedi.

Uzmanlar, bölgedeki radyoaktif tozun uzun vadeli kontrolünün sağlanması, yeni bir beton lahitin inşa edilmesi ve mevcut kalkanın güçlendirilmesi için uluslararası fonların hızlıca yönlendirilmesi gerektiğini belirtiyor.

Bu süreç, Ukrayna’nın enerji bağımsızlığı ve bölgesel güvenlik açısından da kritik bir adım olarak görülüyor.