Çocuklarda Böbrek Taşı Riski Alarm Veriyor: Beslenme ve Su Alımı Hayati

Yanlış beslenme ve yetersiz su tüketimi, çocuklarda böbrek taşı riskini artırıyor. Uzmanlar, beslenme alışkanlıklarını ve sıvı alımını iyileştirmenin önemi üzerinde duruyor.

Böbrek Taşı Nedir?

Böbrek taşı, idrarda bulunan kalsiyum, oksalat, ürik asit ve sistin gibi maddelerin aşırı birikerek kristalleşmesi sonucu oluşan sert bir yapıdır. Prof. Dr. Necmettin Aydın Mungan, bu sürecin özellikle çocuklarda beslenme ile yakından ilişkili olduğunu vurguluyor.

Çocuklarda En Yaygın Taş Tipi

Yapılan klinik incelemelere göre, kalsiyum oksalat taşı çocuklarda en sık karşılaşılan taş tipidir. Mungan, bu tipin oluşumunda kalsiyum ve oksalat dengesinin bozulmasının kritik bir rol oynadığını belirtiyor.

Beslenmenin Rolü

Metabolik hastalıklar, genetik yatkınlık ve ailede taş hastalığı geçmişi gibi faktörler elbette etkili; fakat beslenme değiştirilebilen bir faktör olduğu için çocuklarda öncelikli odak noktasıdır. Mungan, “Çocukların diyetindeki dengesizlikler, taş oluşumunu tetikleyen en önemli etkenlerden biridir” diye açıklıyor.

Su Tüketiminin Kritik Önemi

“Çocukların yeterli su tüketmediğini görüyoruz. Bu da idrardaki minerallerin konsantrasyonunu artırarak taş oluşumuna zemin hazırlıyor.” diyen Mungan, kilogram başına **50‑60 ml** su alımının ideal olduğunu belirtiyor. Yapılan bir çalışmada, idrar miktarının artırılmasıyla böbrek taşı oluşumunun **%80’e varan oranda** engellendiği ortaya konmuş.

Süt ve Kalsiyumun Önemi

Kalsiyum, oksalatla bağlanarak vücuttan atılmasını sağlar. Mungan, “Süt ve süt ürünleri yeterli alınmazsa hem çocuğun kemik gelişimi aksar hem de oksalat taşları riskine yol açar” diye uyarıyor. Ancak aşırı tüketimde de dikkatli olunması gerektiğini ekliyor.

Oksalat İçeren Gıdalar

Ispanak, çikolata, badem ve bazı kuruyemişlerde yüksek miktarda oksalat bulunur. Mungan, “Bu gıdalar dengeli tüketilmeli; aksi takdirde oksalat taşları ortaya çıkabilir” şeklinde uyarıyor.

Sodyum ve Abur Cubur Tehlikesi

“Abur cubur ürünlerdeki yüksek sodyum, taş oluşumunun başlıca tetikleyicisidir.” diyen uzman, cips, hazır gıdalar ve özellikle tuzlu atıştırmalıkların tüketimini sınırlandırmayı öneriyor. Gazoz ve şekerli içeceklerdeki fruktoz ile birlikte kullanılan boyar maddelerin de taş nüvesi oluşturduğu belirtiliyor.

Protein ve Diğer Faktörler

Karbonhidrat ağırlıklı ama protein açısından fakir diyetler, kalsiyum oksalat taşları riskini artırırken, aşırı protein tüketimi ürik asit taşı oluşumuna yol açabilir. Dengeli bir makro besin dağılımı, riskin azaltılmasında kilit rol oynar.

Bölgesel ve Küresel Görünüm

Türkiye’de çocukluk döneminde böbrek taşı görülme oranı **%1** iken, bu oran gelişmekte olan ülkelerde **%5‑10** arasında değişmektedir. Özellikle Güneydoğu Anadolu’da yüksek sıcaklık, protein ve tuz tüketiminin fazlalığı bu bölgeyi risk haritasının üst sıralarına yerleştiriyor.

Küresel Artış ve Gelecek Uyarısı

Dünya genelinde çocuklarda böbrek taşı görülme oranı her on yılda **%10** artıyor. Mungan, “Bu durum, beslenme alışkanlıklarımızın hızla sağlıksız bir yöne evrildiğinin açık bir göstergesidir” diye uyarıyor.

Önleyici Stratejiler

Uzman, şu önerileri sıralıyor:

1. Çocukların günlük su alımını kilogram başına 50‑60 ml seviyesinde tutmak.
2. Süt ve süt ürünlerini yeterli miktarda tüketmek, ancak aşırıya kaçmamak.
3. Oksalat içeren gıdaları dengeli şekilde tüketmek.
4. Abur cubur, yüksek sodyumlu atıştırmalıklar ve şekerli içeceklerden kaçınmak.
5. Protein alımını dengeli dağıtmak ve gerektiğinde diyetisyen kontrolünde özel diyet programları uygulamak.

Bu önlemlerle, çocuklarda böbrek taşı riskinin büyük bir kısmı önlenebilir ve sağlıklı bir gelişim süreci desteklenebilir.