Diyabet Farkındalığı ve Gizli Düşman LADA: Uzmanlardan Kritik Uyarılar

Doç. Dr. Mustafa Temizel, Dünya Diyabet Günü’nde LADA diyabetinin tanı‑tedavi sürecinin hastalar için hayati önem taşıdığını vurguladı.

LADA Nedir?

LADA, “yetişkinlerin gizli otoimmün diyabeti” olarak tanımlanır ve tip 1.5 diyabet olarak da bilinir. Dünya çapında diyabet vakalarının %3‑12’si bu formu oluşturur. Hastalık, tip 1 gibi hızlı ilerlemez; ancak tip 2 gibi sadece insülin direnciyle açıklanamaz, bu da tanıyı zorlaştırır.

Belirtiler Benzer, Tanı Farklı

LADA hastalarının şikayetleri tip 2 diyabet hastalarıyla büyük ölçüde örtüşür: ağız kuruluğu, aşırı susuzluk, sık idrara çıkma, yorgunluk, kilo kaybı, ellerde ve ayaklarda uyuşma, yavaş yara iyileşmesi ve bulanık görme. Ancak bu belirtiler, hastalığın otoimmün yapısını ortaya koymaz; bu yüzden otantik antikor testleri hayati önemdedir.

Erken Insülin Tedavisi: Komplikasyon Riskini Azaltır

Tip 2 diyabet tedavisinde genellikle oral antidiyabetik ilaçlar tercih edilir. LADA’da ise bu yaklaşım kısa sürede yetersiz kalır ve beta hücre rezervi hızla tükenir. Dr. Temizel, “LADA hastaları erken dönemde insüline başlanmalı; aksi takdirde nöropati, retinopati ve mikro‑vasküler komplikasyon riski artar” dedi.

Laboratuvar Testleri ve Tanı Kriterleri

LADA tanısında en kritik göstergeler şunlardır:

• Anti‑GAD, IAA ve ICA antikorlarının pozitifliği
• C‑peptid seviyelerinin düşüşü
• Metabolik profil (kolesterol, trigliserid) ve vücut yapısı

En az bir antikorun varlığı, hastalığın otoimmün olduğunu güçlü şekilde işaret eder. C‑peptid ölçümü ise pankreasın insülin üretim kapasitesini değerlendirir; değerlerin zaman içinde azaldığını görmek, insülin ihtiyacının gelmekte olduğunu gösterir.

Tedavi Stratejileri ve Beta Hücre Koruması

LADA için henüz standart bir tedavi protokolü yoktur. Ancak temel hedefler şunlardır:

1. Kan şekeri kontrolünün sağlanması
2. Beta hücre rezervinin korunması
3. Komplikasyonların önlenmesi

Bu amaçla hastalar kişiye özel tedavi planları oluşturmalı; düzenli HbA1c takibi, diyet‑egzersiz programlarına uyum ve gerektiğinde zamanında insülin tedavisine geçiş yapılmalıdır. Uzmanlar, erken tanı ve tedavinin hastanın yaşam kalitesini %30‑40 oranında artırdığını belirtiyor.

Dünya Diyabet Günü ve Toplum Bilinci

14 Kasım Dünya Diyabet Günü, sadece tip 1 ve tip 2 diyabetin değil, LADA gibi “gizli” tiplerin de farkındalığını artırma fırsatı sunuyor. Dr. Temizel, “Toplumun çoğu sadece iki tip diyabetten haberdar; LADA’nın varlığını bilmek, erken tanı ve uygun tedaviye ulaşmanın kapısını açar” şeklinde konuştu.

Bu kapsamda hastaların rutin kontrollerde otoantikor testlerinin sorulması, aile geçmişi ve yaş faktörlerinin doktorlarla paylaşılması öneriliyor.