Avrupa’yı Sarsan Büyük Skandal: Kanser Riski Taşıyan Sperm Donöründen 200 Çocuk Doğdu

Avrupa’da 14 ülkeyi kapsayan bir sağlık skandalı ortaya çıktı. TP53 geninde ölümcül bir mutasyon taşıyan bir sperm donöründen yaklaşık 200 çocuğun dünyaya geldiği tespit edildi. Avrupa Yayın Birliği (EBU) öncülüğündeki soruşturma, vakaların kıta geneline yayıldığını ve bazı çocukların şimdiden hayatını kaybettiğini gösterdi.

Skandalın Kökleri ve Soruşturmanın Başlangıcı

European Sperm Bank (ESB), Danimarka merkezli bir kuruluş olarak uzun yıllar boyunca yüksek kalite sperm sağladığını iddia etmişti. Ancak 2023’te TP53 mutasyonu taşıyan bir donörün örneklerinin geniş çapta dağıtıldığı fark edildiğinde, ESB bu durumun “aşırı derecede” kullanıldığını itiraf etti. Mutasyon tespit edildiği anda donörün bağışı derhal durduruldu, fakat o zamana kadar yaklaşık 200 çocuğun doğmuş olması geri dönülmez bir sonuçtu.

Etkilenen Ülkeler ve Dağıtım Ağı

İlk raporlar, Danmark, Belçika, İspanya, Yunanistan ve Almanya gibi batı Avrupa ülkelerinde doğan çocukların sayısının en yüksek olduğunu gösteriyor. Bunun yanı sıra İrlanda, Polonya, Arnavutluk ve Kosova gibi ülkelerde de spermlerin satıldığı ve burada doğan çocukların da risk altında olduğu belirlendi. İsveç’ten çok sayıda kadın da tedavilerinde bu donörü kullandı; Birleşik Krallık’a doğrudan satış yapılmasa da, bazı İngiliz kadınların Danimarka’da tedavi gördüğü doğrulandı.

Genetik Risk ve Li‑Fraumeni Sendromu

TP53 genindeki ölümcül mutasyon, Li‑Fraumeni Sendromu (LFS) adı verilen nadir ama son derece agresif bir kanser yatkınlığına yol açar. Uzmanlar, bu sendromu taşıyan bireylerde yaşam boyu kanser gelişme riskinin %90’a kadar çıkabileceğini ve çocukluk çağı tümörleri, beyin tümörleri, kemik kanserleri gibi ciddi hastalıkların sık görüldüğünü belirtiyor.

Rapor Sonuçları ve Şok Edici Veriler

2024 yılı sonunda yayımlanan kapsamlı rapora göre:

• Bilinen 67 çocuk detaylı incelemeye alındı.
• Bu çocukların 23’inde TP53 mutasyonu tespit edildi.
• Şimdiden 10 çocuğa kanser teşhisi konuldu ve bazıları hayatını kaybetti.

Uzman Görüşleri ve Gelecek İçin Uyarılar

Genetik uzmanı Dr. Elena Marković, “Bu tip bir skandal, uluslararası bağış ve taşıma protokollerinin ne kadar kırılgan olduğunu gözler önüne seriyor” dedi. Ayrıca, mevcut tarama yöntemlerinin mutasyonları tespit etmede yetersiz olduğunu, ancak yeni nesil sekanslama tekniklerinin gelecekte bu tür riskleri önleyebileceğini vurguladı.

ESB’nin Açıklaması ve Taziyeler

European Sperm Bank, ailelere “en derin taziyelerini” iletirken, mutasyonun mevcut tarama yöntemleriyle tespit edilmesinin “imkansız” olduğunu savundu. Şirket, gelecekte daha sıkı genetik testler ve bağımsız denetim mekanizmaları oluşturma sözü verdi.

Uluslararası Reaksiyon ve Politik Sonuçlar

AB sağlık komisyonu, benzer skandalların önlenmesi için “Avrupa Sperm Bankaları Regülasyonu” adıyla yeni bir çerçeve hazırlama sürecine girdi. Birçok ülke ise bağışçıların genetik testlerinin zorunlu ve periyodik yapılmasını talep ediyor.