Çöpler Altın Madeni’nin kapalı kalması İliç’te hayatı durma noktasına getirdi

Madencilik ve kırsal kalkınmanın kesişim noktasında Çöpler Altın Madeni

Madencilik, Türkiye ekonomisinin yanı sıra kırsal bölgelerin sosyal ve ekonomik kalkınması için kritik bir motor görevi görüyor. Madenler, doğrudan ve dolaylı istihdam, tedarik zinciri ve yerel hizmetlerin canlanmasıyla binlerce ailenin geçim kaynağı oluyor. Erzincan’ın İliç ilçesinde bulunan Çöpler Altın Madeni, bu dinamiğin en somut örneklerinden biri.

Kapalı madenin bölgeye etkileri: İşsizlik, göç ve ekonomik çöküş

Madencinin 21 ay boyunca durması, ilçede adeta bir ekonomik felaket yarattı. Esnaf “siftah yapmadığı” günleri geride bırakarak, mağazalarını kapatıyor; gençler iş bulamıyor ve göç dalgaları baş gösteriyor. Nüfus 2 binden 10 bine yükselen İliç, son zamanlarda bu sayıyı yarıya indirmiş durumda. İşsizlik oranı artarken, sosyal hizmetler ve kamu harcamaları da azalan vergi gelirleri nedeniyle zorlanıyor.

Ulusal altın üretimine yansımaları

Çöpler Altın Madeni, yıllık 200 bin ons (yaklaşık 6 ton) altın üretimiyle Türkiye’nin toplam altın çıktısının %25’ini oluşturuyordu. Madenin durması, ülkenin yıllık üretimini 42 ton’dan 32 tona düşürerek, yaklaşık 1,5 milyar dolar kayba neden oldu. Altının cari açığın en büyük kalemlerinden biri olması, bu kaybı daha da kritik hâle getiriyor.

Yeni “sülfit” sistemi: Çevre ve iş güvenliği açısından bir dönüm noktası

SSR Mining Kıdemli Başkan Yardımcısı Cengiz Demirci, üretime 6 aydır hazır olduklarını ve “tank liçi” adı verilen sülfitli cevher işleme tesisini devreye aldıklarını açıkladı. Bu teknoloji, kapalı sistem sayesinde hem iş güvenliği risklerini en aza indiriyor hem de toprak ve su kirliliğini büyük ölçüde azaltıyor. Yatırım maliyeti 3 milyar dolar olsa da, geri kazanım oranının yüksek olması, ülkenin altın arz açığını kapatmada önemli bir adım olarak görülüyor.

Yerel halkın ve esnafın sesleri

Nurten Apaydın (giyim mağazası sahibi): “İnsanlar işten çıkarılınca bu durum bize de yansıdı. Madenin bir an önce açılmasını istiyoruz, ilçemiz için çok önemli.”

Özlem Sayer Gürbüz (manav): “Maden kapandığından beri köyde ticari hayat durma noktasına geldi. Giriş‑çıkış neredeyse imkânsız.”

Ümit Budak (kasap): “İlçenin durumu iyi değil; sadece İliç değil, Malatya, Elâzığ gibi komşu iller de madenin açılmasını bekliyor.”

Cemal Başgöze (lastik bayii): “Erzincan satışlarımızın %80’i İliç’ten geliyordu. Kapanma sonrası işlerimiz ciddi ölçüde azaldı.”

Sosyal Kalkınma Fonu ve alternatif geçim kaynakları

Maden faaliyetteyken Sosyal Kalkınma Fonu, tarım, hayvancılık ve kadın girişimciliği gibi sektörlere hibe desteği sağlıyordu. Bu destekler, özellikle Elmacık mezrasında hayvancılık yapan Mustafa Aslan gibi çiftçilere hayati önem taşıdı. Fona dayalı projeler madenin kapanmasıyla durdurulmuş, bölge halkının gelir kaynakları daralmış durumda.

Politikacıların ve yerel yöneticilerin talepleri

İliç Belediye Başkanı Mehmet Elçi, “Madenin açılması sadece İliç için değil, ülkemiz için de hayati” diyerek devlet desteği talep etti. AK Parti İlçe Başkanı Ahmet Yılmaz, MHP İlçe Başkanı Mahmut Taşyumruk ve CHP İlçe Başkanı Gökmen Yıldırım da madenin yeniden açılması gerektiğini vurguladı. Tüm bu açıklamalar, bölgenin ekonomik ve sosyal istikrarı için madenin kritik bir faktör olduğunu gösteriyor.

Gelecek perspektifi ve öneriler

Uzmanlar, Çöpler Altın Madeni’nin sülfit teknolojisinin başarılı bir şekilde işletilmesinin, bölgeye sürdürülebilir bir ekonomik canlanma sağlayacağını belirtiyor. Ayrıca, madencilik dışı sektörlerin desteklenmesi, altyapı yatırımları ve eğitim programlarıyla gençlerin iş bulma olanaklarının artırılması öneriliyor. Bu çok‑boyutlu yaklaşım, sadece bir madenin yeniden açılmasıyla sınırlı kalmayıp, İliç ve çevresinin uzun vadeli kalkınması için bir yol haritası niteliği taşıyabilir.