Dikey Tarım ile Sürdürülebilir Üretim

Tenmak, topraksız dikey tarım yöntemiyle enerji ve su tasarrufu sağlayarak 42 m² alanda 750 bitki üretimini mümkün kılıyor.

Dikey Tarım Projesinin Doğuşu

Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) bünyesinde topraksız dikey tarım üzerine yürütülen AR‑GE çalışması, yaklaşık 2,5 yıl süren araştırmaların ardından 95 prototip geliştirilmesiyle somut sonuçlara ulaştı.

Bu prototipler arasında, farklı bitki türlerine uygun kule dizilimli sistemler yer alıyor ve 20’den fazla türde bitki, optimum ortam koşullarıyla başarıyla yetiştirildi.

Enerji ve Su Tasarrufu: Çevresel Avantajlar

Dikey tarım sistemleri, kapalı ve kontrollü ortamda çalıştığı için dış etkenlerden izole edilmiştir; bu sayede ısı, ışık, nem ve besin maddeleri hassas bir şekilde yönetilir.

Su ve gübre, köklere doğrudan ve ölçülü olarak verildiği için minimum su tüketimi sağlanırken, enerji ihtiyacı da geleneksel tarıma kıyasla %70’e kadar azalmaktadır. Bu özellikler, iklim değişikliği ve su kıtlığı gibi küresel sorunlara sürdürülebilir bir yanıt sunar.

Yüksek Verim ve Ölçeklenebilirlik

Tenmak Nükleer Enerji Araştırma Enstitüsü (NÜKEN) Tarım ve Gıda Araştırma Grubu Ziraat Yüksek Mühendisi Aydın Ozan Çetintaş yaptığı açıklamada, 42 m² alanda 750 bitki üretildiğini, sistemin kule yüksekliği artırılarak 5 000 bitkiye kadar ölçeklenebileceğini belirtti.

Bu rakam, geleneksel 40 m² alanda 350‑500 bitki üretimiyle kıyaslandığında neredeyse iki katına çıkmaktadır. Kule aralıkları 50‑60 cm yerine daha dar ayarlanarak alan verimliliği daha da artırılabilir.

Patent, Yerli Üretim ve Maliyet

Geliştirilen sistem için patent başvurusu yapıldığı ve bu teknolojinin Türkiye’deki PVC ve damla sulama altyapısıyla uyumlu hale getirildiği vurgulandı. Böylece yedek parça ve ekipman üretimi yerli kaynaklardan sağlanarak dışa bağımlılık ortadan kalkıyor.

Çetintaş, bir bitkinin maliyetinin yaklaşık 200‑250 TL olduğunu ve amortisman süresinin 1‑1,5 yıl arasında değiştiğini söyleyerek, çiftçiler için ekonomik bir çözüm sunduğunu ifade etti.

Uluslararası İşbirlikleri ve Gelecek Vizyonu

Tenmak NÜKEN Tarım ve Gıda Araştırma Grup Sorumlusu Dr. Kadriye Yaprak Kantoğlu, nükleer tekniklerin barışçıl amaçlarla tüm bilimsel disiplinlerde kullanılmasının kurumun temel misyonu olduğunu hatırlattı.

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) çerçevesinde yürütülen çalışmalar, Türkiye’nin tarım ve gıda güvenliği alanındaki bilimsel kapasitesini artırırken, uluslararası işbirlikleri sayesinde bilgi ve tecrübe paylaşımı da hız kazanıyor.

Bu çerçevede, çilek, marul, nane, kuzu kulağı gibi 15 farklı ürünün sisteme adaptasyonu hedefleniyor ve gelecekte daha fazla bitki çeşidinin aynı teknolojiyle üretilebilmesi planlanıyor.