Isparta’da Dünyanın İlk Koku Müzesi Açıldı: Misparta Koku Medeniyeti

Ay Baniya Kilisesi restore edilerek, dünyada beşinci ve Türkiye’deki ilk koku müzesi Misparta Koku Medeniyeti olarak açıldı.

Restorasyon ve Açılış

Isparta Belediyesi, 1750’li yıllarda inşa edilmiş ancak uzun yıllar kullanılmayan Aya Baniya Kilisesi’ni kapsamlı bir restorasyondan geçirerek, Misparta Koku Medeniyeti adıyla yeni bir kültür ve turizm merkezi yarattı. Açılışta Isparta Belediye Başkanı Şükrü Başdeğirmen, “Bu yapı, geçmişte Rum ve Hristiyan toplulukları tarafından hem ibadet hem de koku üretim merkezi olarak kullanılmış. Biz de bu tarihi mirası günümüzün koku bilimiyle birleştirmek istedik.” diye konuştu.

Dünyada Beşinci, Türkiye’de Birinci Koku Müzesi

Misparta, sadece Türkiye’nin değil, dünyanın da beşinci koku müzesi olma özelliğini taşıyor. Müze, özellikle gül yağı üretimi ve tarihine odaklanıyor; bu alanda Isparta, dünya gül yağı ihtiyacının %65’ini karşılayarak “koku memleketi” olarak anılıyor.

4.500 Yıllık En Eski Parfüm Formülü

Sergilenen en dikkat çekici eser, 4.500 yıllık bir parfüm formülü. Bu formül, 16 farklı ham maddeyi içeriyor ve içinde gül de bulunuyor. Deneysel arkeoloji yöntemiyle günümüze kazandırılan bu formül, ziyaretçilere antik çağların kokusunu deneyimleme fırsatı sunuyor.

‘Parfümün Tanrıçası’ ve Diğer Eserler

Müzenin öne çıkan parçalarından biri, “Parfümün Tanrıçası” heykeli. Ayrıca Gılgamış Destanı’na ait çivi yazılı tabletler, İbn-i Sina’nın gül ve koku üzerine çalışmaları ve Mezopotamya, Mısır, Grek, Roma gibi medeniyetlere ait koku kapları sergileniyor. Ziyaretçiler bu eserleri sadece görebilmekle kalmıyor, aynı zamanda koku deneyimleme istasyonları sayesinde tarihsel kokuları soluyabiliyor.

Kilise ve Koku Üretim Geleneği

Geçmişte kilisenin bahçesinde lavanta kaynatıldığı, gül suyunun ve yağının hem tedavi amaçlı hem de parfüm yapımında kullanıldığı belirtiliyor. Şükrü Başdeğirmen, “Bu bölge endemik bitkileriyle zengindi; hem Müslümanlar hem de gayrimüslimler burada gül suyu, gül yağı ve çeşitli kremleri üretip dış pazarlara ihraç ediyordu.” dedi.

Kişiye Özel Kokular ve Atölye Çalışmaları

Müzede, ziyaretçilere kişiye özel parfüm oluşturma imkanı tanıyan bir atölye bulunuyor. Katılımcılar, 12 farklı temel kokudan istedikleri kombinasyonları seçerek kendi “ten kokularını” yaratabiliyor ve kodlarını alarak istedikleri zaman yeniden ürettirebiliyorlar. Bu hizmet, özellikle Cumhurbaşkanlığı sarayı gibi resmi ziyaretlerde de kullanılmakta.

Ekonomik Katkı ve İhracat

Isparta’nın yıllık gül yağı üretimi 2.500‑3.000 kilogram arasında değişiyor ve bu da yaklaşık 50 milyon dolar değerinde bir ihracat sağlıyor. Başdeğirmen, “Bir litre gül yağı elde etmek için 4.000 kg gül yaprağı gerekir; bu da büyük bir emek ve uzmanlık gerektirir.” diye vurguladı. Dünya çapında lüks parfüm markaları, Isparta’dan temin ettikleri yüksek kalite gül yağı sayesinde ürünlerinin kalıcılığını artırıyor.

Gelecek Vizyonu

Başdeğirmen, “Misparta sadece bir müze değil, aynı zamanda Isparta’nın koku kültürünü dünyaya tanıtan bir marka olacak. ‘Mis’ güzel koku demek; şehrimizin önüne ‘M’ koyarak ‘Misparta’ adını oluşturduk. Bu isim ve logo, bölgenin kimliğini uluslararası alanda güçlendirecek.” dedi.