ODTÜ’lü Bilim Kadınına Ödül

Doç. Dr. Sevinç Figen Öktem Seven, hiperspektral görüntüleme alanındaki yenilikçi çalışmasıyla L’Oréal‑UNESCO “Bilim Kadınları İçin” programından ödül aldı.

ODTÜ’lü Bilim Kadını Ödül Aldı

Doç. Dr. Sevinç Figen Öktem Seven, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Elektrik‑Elektronik Mühendisliği Bölümü’nde yürüttüğü düşük maliyetli, taşınabilir hiperspektral görüntüleme sistemi projesiyle bu yıl L’Oréal Türkiye ve UNESCO Türkiye Milli Komisyonu ortaklığında düzenlenen “Bilim Kadınları İçin” programının ödül töreninde takdim edildi.

Program, dünya çapında 140’dan fazla ülkede 4 700’ün üzerinde kadın bilim insanını desteklemiş; Nobel ödüllü 7 kadını onurlandırmış ve Türkiye’nin bu küresel girişimdeki en aktif beş destekçisinden biri olmasını sağlamıştır. Ödül alan bilim kadınlarından %100’ü akademik kariyerlerinde doçent ya da profesör unvanına yükselmiş olması, bu tür desteklerin uzun vadeli etkisini gözler önüne seriyor.

Seven’ın projesi, geleneksel hiperspektral kameraların yüksek maliyet, büyük boyut ve uzun veri toplama süreleri gibi sınırlamalarını aşmayı hedefliyor. Özel difraktif lensler ve yapay zeka destekli işleme algoritmaları sayesinde, VNIR (görünür‑yakın kızılötesi) bantta saniyeler içinde yüksek çözünürlüklü görüntüler elde edilebilecek. Bu sayede tarımda hastalıkların erken tespiti, çevrede kirleticilerin anlık izlenmesi ve sağlıkta daha hızlı tanı konulması mümkün hâle geliyor.

ODTÜ’de 2015 yılında kurulan hiperspektral görüntüleme laboratuvarı, genç araştırmacılar ve yüksek lisans öğrencileriyle birlikte çalışıyor. Seven, ABD’de Illinois Üniversitesi Urbana‑Champaign’da doktorasını tamamladıktan sonra NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde araştırmacı olarak görev yaptı. NASA’da edindiği deneyimler, hiperspektral sistemlerin uzayda nasıl kritik veriler sağladığını gösterdi; fakat bu sistemlerin yüksek maliyeti, onu daha geniş bir kullanıcı kitlesine ulaştırma ihtiyacını doğurdu.

Prototip, özel olarak tasarlanmış difraktif optik elemanlar ve derin öğrenme tabanlı spektral sınıflandırma modelleriyle donatılıyor. Sistem, hem laboratuvar ortamında hem de sahada test edilmek üzere bir yıl içinde tamamlanacak. Endüstri iş birlikleri ve potansiyel start‑up girişimleriyle entegrasyon çalışmaları da planlanıyor; böylece yerli üretim kapasitesinin artması ve teknolojik bağımsızlığın güçlenmesi hedefleniyor.

Uzmanlar, hiperspektral görüntüleme teknolojisinin Türkiye’de tarım, çevre ve sağlık sektörlerinde karar alma süreçlerini kökten değiştireceğini vurguluyor. Özellikle kırsal bölgelerde düşük maliyetli cihazların kullanılabilmesi, çiftçilerin mahsul verimliliğini artırırken, çevre izleme ağlarının yaygınlaşmasıyla kirlilikle mücadele daha etkili hâle gelecek. Sağlıkta ise kanser gibi hastalıkların spektral imzalarının tespiti, erken tanı ve tedavi başarısını yükseltecek.

Bu başarı, sadece bir bilim insanının kişisel zaferi değil; aynı zamanda Türkiye’nin kadın bilim insanlarını uluslararası platformda tanıtma ve destekleme çabasının bir göstergesi. Seven’in ödülü, genç kızların STEM (fen, teknoloji, mühendislik, matematik) alanlarına yönlendirilmesi ve bilimsel kariyer hedeflemeleri için ilham kaynağı olmaya devam edecek.