Engelli Bireyler İçin İstihdam Vurgusu ve Gelecek Politikaları

TBMM Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu, istihdamın sosyal entegrasyon ve ekonomik bağımsızlık açısından önemini vurguladı; yüzde 3 kota ve mevzuat düzenlemelerinin yanı sıra, özel sektörün sorumluluğu ve ilham verici başarı öyküleri ele alındı.

Komisyonun Açılış Konuşması ve Temel Vurgular

Komisyonun başkanı Mehmet Muharrem Kasapoğlu, toplantının açılışında “Karşımızda çok büyük bir fotoğraf var. Biz, bugün bu fotoğrafın iş dünyasına yönelik kısmına odaklanacağız” diyerek konunun geniş kapsamını hatırlattı. Kasapoğlu, engelli bireylerin istihdamının bağımsız yaşam, gelir, sosyal hayat, özgüven ve toplumda var olma duygusu gibi çoklu boyutları içerdiğini belirtti. “Bir gencin sabah evden ‘İşe gidiyorum’ diyerek çıkması, akşam ‘Bugün de ürettim’ diyerek dönmesi en güçlü sosyal politikalardan biridir” şeklindeki örnek, istihdamın sadece ekonomik bir faaliyet olmadığını, aynı zamanda sosyal bir hak olduğunu ortaya koydu.

Mevzuat, %3 Kota ve Uygulama Zorlukları

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Genel Sekreter Yardımcısı Cengiz Delibaş, yüzde 3 kota uygulamasının mevcut durumunu ve sektörel farklılıkları açıkladı. “Mevzuatımıza baktığımızda yüzde 3 kotamız var fakat bu kotada iş yerlerini hiç ayırmamışız. Tehlikeli iş yerlerinde bu oranı uygulamak pratikte mümkün değil” diyerek, tehlikeli sektörlerde istihdamın sağlık ve güvenlik riskleri nedeniyle zorla uygulanmasının sürdürülebilir olmayacağını vurguladı. Delibaş, mevzuatın esnek ve sektör‑spesifik düzenlemeler içermesi gerektiğini, sosyal sorumluluk çerçevesinde alternatif istihdam modelleri (örneğin, yarı zamanlı çalışma, uzaktan görev) geliştirilmesinin önemine işaret etti.

İstatistiksel veri: 2023 yılında Türkiye’de engelli iş gücüne katılım oranı %10,7 iken OECD ortalaması %17,5 seviyesindedir. Bu fark, hem kamu hem de özel sektörde daha etkin politikalar gerektirdiğini gösteriyor.

İlham Veren Başarı Hikayeleri ve Medya Çözümleri

İNAN Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Bahar Taşkın Özer, engelli gençlerin başarı hikayelerinin toplumsal farkındalığı artırdığına değindi. Özer, “Kübra Denizci Keskin, dünyada ilk ve tek kadın ralli pilotu; felç sonrası eğitimine devam ederken MBA yapıyor, psikolog olma hayalini sürdürüyor” şeklinde bir örnek verdi. Dernek, bu tür örnekleri Youtube kanalı “Sesi Açıyoruz” üzerinden geniş kitlelere ulaştırarak pozitif rol modelleri yaratıyor.

Özer ayrıca, üniversitelerin erişilebilirliği ve mesleki yeterlilik programlarının desteklenmesi gerektiğini belirtti. Engellilerin eğitimde karşılaştığı maddi ve lojistik engellerin aşılması, iş gücüne entegrasyonu kolaylaştıracak temel bir adım olarak vurgulandı.

Politikalar ve Gelecek Yol Haritası

Komisyon, mevcut E‑KPSS sistemi, engelli memur istihdamı ve kota uygulamaları gibi adımları takdir ederken, özel sektörün aktif katılımını artırmak için yeni teşvik mekanizmaları önerdi. Bu kapsamda:

• Vergi indirimleri ve kamu‑özel ortaklıkları ile istihdamı desteklemek,
• İş yeri uyarlama maliyetleri için hibe programları oluşturmak,
• İstihdam süreçlerini dijitalleştirerek engelli adayların erişimini kolaylaştırmak yer alıyor.

Komisyon, bu önerileri önümüzdeki aylarda Bakanlık ve ilgili kurumlarla paylaşarak mevzuat değişikliklerine öncülük etmeyi hedefliyor. Son olarak, Kasapoğlu “Çalışma hayatının yükünü sadece kamu taşımamalı; özel sektörün rekabet gücü ve dinamizmi bu sürecin anahtarıdır” diyerek çağrısını tamamladı.