Engelli İstihdamı TBMM’de Gündemde: Ortak Sorumluluk ve Kota Sisteminin Korunması

TBMM Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu, engelli istihdamını ortak sorumluluk olarak ele alarak, kota sisteminin ruhunun korunması ve uygulama sorunlarının çözümü gerektiğini vurguladı.

Komisyonun Açılış Konuşması

Komisyon Başkanı Mehmet Muharrem Kasapoğlu, oturuma “Engelli istihdamı sadece bir sosyal politika konusu değil, ekonomi ya da hukuk metinlerinin konusu değil; emeğin, üretimin, hakkaniyetin ve toplumsal barışın tam da merkezinde olan bir ortak sorumluluk konusudur” diyerek başladı. Kasapoğlu, engelliliğin 86 milyon kişilik bir sorumluluk olduğunu, eğitim, sağlık, sosyal hizmetler, ulaşım ve yerel yönetim gibi tüm kamu ve özel paydaşların bu sürece dahil olması gerektiğini belirtti.

Kota Sisteminin Ruhunun Korunması

Kasapoğlu, kota sisteminin yasal çerçevesinin güçlü olduğunu ancak sahada uygulanmasının sıkıntılı olduğunu ifade etti. “Kağıt üzerindeki kota, sahadaki gerçek tabloyla örtüşmediğinde adaletli erişim sağlanamaz” diyerek, işe alım sürecindeki tüm koridorların engelliler için erişilebilir hâle getirilmesi gerektiğini vurguladı. Dört temel hedef arasında hak temelli yaklaşım, sürdürülebilir çok paydaş zemini, mevzuat‑uygulama farkının azaltılması ve bütüncül fotoğrafın oluşturulması yer alıyor.

Sendikaların ve İşverenlerin Rolü

Hak‑İş Konfederasyonu Ahmet Sarıtaş, sendikalarında Engelliler Komitesi kurduklarını ve üyelerinin %1’inin engelli olduğunu belirtti. İŞKUR verilerine göre 25 000 boş kontenjan ve 92 000’den fazla engelli iş arayan bulunuyor. Sarıtaş, toplu iş sözleşmelerine “engelli çalışanlara özel maddeler” eklemek, brüt 3 750 TL destek, 7 500 TL ek ödeme, gece vardiyası muafiyeti ve ebeveynlere 10 gün mazeret izni gibi haklar sağlandığını açıkladı.

Mevcut Sorunlar ve Çözüm Önerileri

İşveren temsilcileri, özellikle özel sektörde kota sisteminin etkin uygulanmadığını ve yaptırımların yetersiz kaldığını dile getirdi. 5378 sayılı Kanun kapsamında korumalı iş yerlerinin yaygınlaştırılmadığı, erişilebilirlik standartlarının eksik olduğu ve mimari düzenlemelerin sadece engellileri değil, tüm çalışanların faydasına olacak şekilde tasarlanması gerektiği vurgulandı. Ayrıca, iş yeri yemek molaları, bakım odaları ve iş güvenliği ekipmanlarının engelli çalışanlara uygun hâle getirilmesi önerildi.

İstatistik ve Bilgi Paylaşımı Talebi

DİSK Genel İş Araştırma Dairesi Uzmanı Gökmen Mumcular, Aile Bakanlığı’nın istatistik bülteninin tekrar yayımlanmasını talep etti. Engelli çalışanların yaşadığı maddi desteklerin yanı sıra, %40 üzeri engelli çocuğu olan çalışanlara 10 gün ücretli izin gibi ek hakların da yasal zeminde güçlendirilmesi gerektiğini belirtti.

TİSK’in Projeleri ve Gelecek Vizyonu

TİSK Eğitim ve Gelişim Direktörü Gürhan Höke, AB hibeli “Mesleki Eğitim Alanında Kapsayıcı Uygulamalar” projesi ve “Engelsiz Gelişim Akademisi” üzerinden binlerce engelli adayın mesleki eğitimini desteklediğini açıkladı. Hedef, 300 engelli çalışanı istihdam etmek ve bu sayıyı yasal kotanın çok üzerine çıkarmaktır. Höke, işverenlerin teşvik programları hakkında bilinçlendirilmesi ve sektörel farkındalık eğitimlerinin tüm çalışanlara verilmesinin önemine değindi.

Sunumların Meclis İçin Yeterli Olmadığı İfadesi

Komisyon Başkanı Kasapoğlu, sunumların Meclis için yeterli olmadığını ve daha spesifik veri, somut öneri ve güçlü iletişimin gerektiğini dile getirdi. Sendikaların, işverenlerin ve ilgili bakanlıkların ortak hareket etmesi, kota sisteminin ruhunun korunması ve engelli istihdamının gerçek anlamda sürdürülebilir hâle gelmesi için kritik öneme sahip.