Gazze’nin Yeniden İnşası: Zorlu Bir Süç

Gazze Şeridi'nde İsrail ile Hamas arasındaki çatışmaların ardından, binlerce Gazzeli evlerine geri dönerken, birçoğu evlerinin harabeye çevrildiğini gördü. Gazze'nin normal hayata dönüşü için gereken evlerin, işyerlerinin ve tüm kurumlar ile hizmetlerin yeniden inşa edilmesi süreci her açıdan göz korkutucu. Birleşmiş Milletler (BM), hasarın 70 milyar dolara ulaştığını tahmin ediyor.Londra'daki King's College'dan Ortadoğu güvenlik uzmanı Prof. Andreas Krieg, "Sıfırdan başlamaktan da daha kötü. Burada kum üzerinde değil, enkaz yığınlarıyla başlıyorsunuz" diyor. BM Kalkınma Programı Filistin Özel Temsilcisi Jaco Cilliers, Gazze Şeridi'ndeki yıkım oranının "şu anda % 84 civarında olduğunu, Gazze'nin bazı bölgelerinde, örneğin Gazze Şehri'nde ise % 92'ye kadar çıktığını" söylüyor.Gazze'de normal hayata dönüş için atılması gereken adımlar arasında enkaz temizliği, su ve kanalizasyon sistemlerinin onarımı, barınma, enerji ve tarımın yeniden canlandırılması bulunuyor.Enkaz Temizliği Gazze Şeridi'nde biriken milyonlarca tonluk moloz, sadece beton ve bükülmüş metal yığınlarından ibaret değil. Aynı zamanda insan kalıntıları ve patlamamış bombalar bulunuyor. Enkazın temizlenmesi ve ayrılması süreci, güvenlik ve insani açıdan büyük önem taşıyor.Su ve Kanalizasyon Gazze'de temiz su, acil bir ihtiyaç. UNICEF'in tahminlerine göre, bölgedeki 600 su arıtma tesisinin % 70'inden fazlası 7 Ekim 2023'ten bu yana hasar gördü ya da tamamen yok oldu. Atık su arıtımı, kanalizasyonun birikmesini ve hastalıkların yayılmasını önlemek için kritik öneme sahip.Barınma Gazze Şehri'nin belediyesi, yollarının % 90'ının hasar gördüğünü söyledi. BM'nin uydu merkezi UNOSAT, savaş boyunca Gazze genelinde toplam 282 bin 904 ev veya apartmanın hasar gördüğünü veya yıkıldığını tahmin ediyor.Enerji Gazze'nin elektrik sistemi, savaştan önce de baskı altındaydı. Sık sık elektrik kesintileri yaşanıyordu ve çoğu Gazzeli, her gün belli saatlerde elektrik alabiliyordu. İsrail'in dışarıdan elektriği kesmesinin ardından Gazze'de neredeyse hep elektrik kesintisi yaşanıyor.Tarım Kent State Üniversitesi'nden Prof. He Yin'in yaptığı analizde, 10 Ağustos itibarıyla Gazze Şeridi genelinde yıllık mahsulün % 82,4'ünün ve ağaç mahsulünün %97'sinden fazlasının zarar görmüş olabileceği sonucuna varıldı. Tarımdaki gerileme ve yardımlardaki uzun süreli kısıtlamalar, çatışma boyunca ciddi gıda güvensizliğine yol açtı.Eğitim Gazze nüfusunun yaklaşık yarısı 18 yaşın altındaydı, dolayısıyla normal hayata dönüş için okulların yeniden inşası şart. Okul binaları, çatışma boyunca yerinden edilmiş Filistinliler için sığınak haline geldi. Ancak sık sık da İsrail güçleri tarafından, Hamas ve bağlı örgütlerin "komuta ve kontrol" merkezlerine ev sahipliği yaptıkları iddiasıyla hedef alındı.

Gazze'nin yeniden inşası, uzun bir süreç olacak. Dünya Bankası, Avrupa Birliği ve BM'nin bu yılın başlarında yaptığı ortak bir değerlendirmede, savaşın başlangıcından bu yana elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının % 80'inden fazlasının ya yok olduğu ya da kullanılamaz hale geldiği belirtildi. Hasarın maliyetinin 494 milyon doları aştığı tahmin ediliyor.Gazze Şeridi'ndeki elektrik tedarikini yönetmekle sorumlu Gazze Elektrik Dağıtım Kooperatifi (Gedco), Ekim 2023'ten bu yana bina ve tesislerinin % 70'inin yıkıldığını açıkladı. Geçtiğimiz ayın sonunda şirket merkezinin vurulduğuna dair görüntüler de teyit edildi.Gazze'nin yeniden inşası için uluslararası toplumun desteği gerekiyor. Gazze'nin yeniden canlanması ve normal hayata dönmesi için uzun bir süreç olacak.