Gürcistan’da 1. Dünya Savaşı’na Ait Kimyasal Silah Kullanıldı mı? Şok İddialar ve Uluslararası Tepkiler

Kimyasal Silah İddiasının Detayları

BBC’nin elde ettiği belgeler ve saha raporları, Gürcistan güvenlik güçlerinin 2024 sonbaharında başlayan geniş çaplı protestoları söndürmek amacıyla Birinci Dünya Savaşı’na ait bir kimyasal madde kullandığını gösteriyor. Yetkililer, özellikle Tiflis sokaklarında kalabalığı dağıtmak için tazyikli su ve göz yaşartıcı gaz (CS) yanında, kimyasal maddenin adı “camite” olarak anılan bromobenzil siyanür içerdiği iddia edilen bir sıvı da yaydı.

Şahitlerin İfadeleri

Protestocular arasında yer alan bir genç, “Su püskürttüklerinde yanma hissi yaşadık, yaktığını hissedebiliyorduk ve bu his birkaç gün geçmedi” diyerek yaşadıkları fiziki acıyı anlattı. Tıbbı geçmişi olan Dr. Chakhunashvili de benzer şikayetlerde bulundu: “Cildim günlerce yanıyor, yıkamaya çalıştığımda durum daha da kötüleşiyor.”

Şahitlerin bir kısmı, ilk hafta içinde yapılan anket sonucunda, katılımcıların %45’inin 30 günden uzun süredir solunum ve deri problemleri yaşadığını rapor etti. Bu belirtiler arasında baş ağrısı, yorgunluk, öksürük, nefes darlığı ve kusma yer alıyordu.

Uzman Görüşleri ve Teknik Analiz

BBC’nin kimyasal silah uzmanları, Fransa’nın 1915‑1916 yıllarında Almanya’ya karşı kullandığı “camite” adlı bromobenzil siyanürün, tespit edilen kimyasal bileşiklerle eşleştiğini belirtti. Bu madde, trikloroetilen (UN1710) ve karmaşık bir endüstriyel toz (UN3439) ile birleştirilerek suya eklenmiş olabilir. Camitenin modern kimyasal ajanlar kadar hızlı etkilenmemesi, şahitlerin “etkinin geçmediği” ifadesiyle tutarlı olduğu vurgulandı.

Eski silah şefi Lasha Shergelashvili, 2009’da test edilen aynı bileşiğin “göz yaşartıcı gazdan 10 kat daha güçlü” olduğunu söyledi. Test sırasında solunum güçlüğü ve ciltte kalıcı yanıkların ortaya çıktığını hatırlattı.

Resmi Açıklamalar ve Uluslararası Hukuk

Gürcistan hükümeti, BBC’nin bulgularını “saçma” ve “yanlış” olarak nitelendirerek, güvenlik güçlerinin “yasal çerçevede hareket ettiğini” savundu. Ancak Birleşmiş Milletler İşkence Özel Raportörü Alice Edwards, “Bu tür kimyasal kullanım, insan hakları ihlali ve uluslararası insanlık suçları kapsamında değerlendirilebilir” dedi.

Uluslararası hukuk, polis güçlerinin kalabalıkları kontrol altına alırken kısa vadeli ve orantılı etkiler gösteren maddeler kullanmasına izin verir; fakat camite gibi uzun vadeli, kalıcı zararlar doğuran bir maddenin kullanımı kesinlikle yasaktır.

Bu gelişmeler, Gürcistan’ın AB üyelik sürecine olan güveni sarsarken, ülke içindeki sivil toplum örgütleri ve insan hakları savunucuları, bağımsız bir uluslararası soruşturma talep ediyor.