İran‑Kazakistan İlişkileri Güçleniyor

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Astana’da Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ile 7 mutabakat imzalayarak iki ülke arasındaki ikili iş birliğini derinleştirme kararlılığını vurguladı.

İlk Görüşmeler ve Stratejik Vurgular

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, resmi temaslar için Kazakistan’a geldiğinde, bölgenin “hassas ve karmaşık bir süreçten” geçtiğini, tek taraflılığın artmasının uluslararası ilişkileri zorladığını vurguladı. “ABD ve bazı Batılı ülkeler bağımsız ülkelerin kimliğini ve egemenliğini hedef alıyor” sözleri, görüşmenin tonunu belirledi.

Astana’da Görüşme ve Ortaklık Mesajı

Pezeşkiyan, başkent Astana’da Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ile bir araya geldi. Ortak basın toplantısında İran’ın Orta Asya’ya verdiği önemi vurgulayan Pezeşkiyan, Kazakistan’ı “bölgedeki önemli ortak ve Hazar havzasında etkili bir komşu” olarak nitelendirdi. İki ülke halkları arasındaki kültürel, tarihî ve dini bağların derinliğine değinerek, bu ortaklığın “İpek Yolu’nun yüzyıllara dayanan mirası” üzerine kurulu olduğunu belirtti.

Tahran‑Astana İlişkilerinin Geleceğine Yönelik Olumlu Tablo

Görüşmelerin “yapıcı ve kapsamlı bir atmosferde” gerçekleştiği ifade edildi. Tarım, sanayi, madencilik, ulaşım, transit, bilim, kültür, yargı ve yeni teknolojiler gibi birçok alanda iş birliği imkanları ele alındı. Pezeşkiyan, imzalanan belgelerin iki ülkenin gelecekteki ilişkilerine “olumlu bir tablo” çizdiğini sözlerine ekledi.

Ticaret Hacmi ve Ekonomik Yol Haritası

Pezeşkiyan, mevcut kapasitelere işlerlik kazandırılması ve ekonomik engellerin kaldırılması konusunda mutabakat sağlandığını dile getirdi. Özellikle “ticaret hacmini 3 milyar dolara çıkaracak yol haritası” hazır olduğu ve uygulamaya konulacağı vurgulandı. Son dönemde iki ülke arasındaki ticaret hacminin %40 artışı, bu hedefin gerçekçi bir zemine oturduğunu gösteriyor. Ayrıca, İran‑Avrasya Ekonomik Birliği serbest ticaret anlaşmasının tam olarak hayata geçirilmesinin ticari ilişkileri daha da güçlendireceği belirtildi.

Bölgesel ve Uluslararası İş Birliği Çerçevesi

Pezeşkiyan, İran ve Kazakistan’ın Şanghay İşbirliği Örgütü, Avrasya Ekonomik Birliği, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Hazar’a kıyıdaş ülkeler arasındaki platformlarda ortak görüşlere sahip olduğunu vurguladı. “Bölgemiz hassas bir süreçten geçiyor; tek taraflılık artıyor. Bu ortamda ikili ilişkileri daha ciddi ve hassas şekilde geliştirmek zorunludur” diyerek iki ülkenin dış politikasındaki dayanışmayı pekiştirdi.

Kültürel ve Halklararası Etkileşim

Kültürel ilişkilerin ve halklar arası etkileşimin artırılması konusunda da mutabakat sağlandı. İki ülke arasındaki tarihi ve kültürel bağların güçlendirilmesi amacıyla kültürel, akademik ve turizm programlarının genişletileceği, ortak festivaller ve öğrenci değişim programlarının hayata geçirileceği duyuruldu. Pezeşkiyan, “Bu görüşmenin sonuçları, ikili iş birliğini güçlendirme yolunda belirleyici bir adım” dedi.

İmzalanan 7 Mutabakat Zaptı

Ziyaret kapsamında ulaşım, transit ve lojistik, kültürel değişim programları, adli işbirliği, sağlık hizmetleri, diplomatik temaslar ve medya alanlarını kapsayan 7 mutabakat zaptı imzalandı. Pezeşkiyan ve Tokayev, iki ülkenin genel çerçevesini belirleyen ortak bildiriye de imza attı. Bu anlaşmalar, bölgesel entegrasyon sürecinde İran ve Kazakistan’ın ortak hedeflerini somut bir adım haline getiriyor.

Arka Plan ve Bölgesel Dinamikler

İran‑Kazakistan ilişkileri son yıllarda enerji, ticaret ve güvenlik alanlarında yoğunlaşmıştı. Kazakistan’ın doğal gaz ihracatı, İran’ın enerji altyapısı ve transit koridorları, iki ülkenin stratejik ortaklığının temelini oluşturuyor. Bu yeni mutabakatlar, özellikle Çin‑İran‑Kazakistan üçgeni içinde “kuzey‑güney” ulaşım koridorlarının tamamlanmasıyla, bölgenin lojistik potansiyelini artırmayı hedefliyor. Uzmanlar, bu adımın Orta Asya’da denge politikalarının güçlenmesine ve Batı‑Rusya‑Çin rekabetinin yeni bir boyut kazanmasına zemin hazırladığını belirtiyor.

Son Değerlendirme

Pezeşkiyan’ın açıklamaları, İran’ın “bağımsız ve çok taraflı” dış politika vizyonunun bir yansıması olarak görülüyor. Kazakistan’la imzalanan geniş kapsamlı mutabakatlar, sadece ikili ticareti değil, bölgesel güvenlik ve kültürel bütünlüğü de kapsıyor. Bu süreç, iki ülkenin bölgedeki jeopolitik ağırlığını artırırken, uluslararası arenada yeni bir denge unsurunu da ortaya koyuyor.